Eski Milli Eğitim Bakanı ve Van Milletvekili Hüseyin Çelik, sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda, “Beyaz Toros”un ticari amaçla kullanılmasına sert tepki gösterdi.
Çelik, paylaşımında şu ifadeleri kullandı:
“Beyaz Toros bu ülkenin hafızasında faili meçhul cinayetlerin ve kayıpların simgesidir. Böyle bir sembolü ticaretin konusu yapmak ne vicdana, ne hukuka, ne de adalet duygusuna sığar. İnsan acısı üzerinden kazanç sağlamak, toplumsal yaraya tuz basmaktır. Adalet susmaz, vicdan unutmaz. Bu saygısızlık cezasız kalmamalıdır.”
VAN BAROSU, İHD VE CUMARTESİ ANNELERİ’NDEN TEPKİ
Van Barosu, İnsan Hakları Derneği (İHD) ve Cumartesi Anneleri de sosyal medyada ve resmi açıklamalarında satışa tepki gösterdi.
Van Barosu ise satışın hukuka aykırı olduğunu ve kamuoyunu derinden rahatsız ettiğini belirtti.
Van Barosu’ndan yapılan açıklamada, “Beyaz Toros”, bu ülkede özellikle 1990’lı yıllarda yaşanan zorla kaybetmelerin, faili meçhul cinayetlerin ve ağır insan hakları ihlallerinin sembolü haline gelmiştir. Bu sembolün ticari bir meta haline getirilmesi, geçmişte yaşanan ağır insan hakları ihlallerini meşrulaştıran ve öven bir tutumdur. Van Barosu olarak, söz konusu ürünlerin satışa sunulmasında sorumluluğu bulunan Trendyol platformu ve ilgili firma hakkında “suçu ve suçluyu övme” suçundan suç duyurusunda bulunacağımızı kamuoyuna bildiriyoruz” denildi.
İnsan hakları savunucuları, tişörtlerin toplumsal acıları istismar ettiğini, devlet şiddeti ve faili meçhul cinayetlerin simgesini ticari bir ürüne dönüştürmenin kabul edilemez olduğunu vurguladı.
İHD’nin açıklaması şöyle:
“Beyaz Toros, faili meçhul cinayetlerin ve gözaltında kaybedilenlerin simgesidir -Pazarlanamaz!
Trendyol’da ‘Ötüken Online’ adlı üretici tarafından satılan ‘Beyaz Toros’ baskılı tişört, 1990’lı yıllarda işlenen zorla kaybetmelerin ve faili meçhul cinayetlerin simgesi olan bir aracı ticari bir ürüne dönüştürmektedir.
Bu tür ürünler, binlerce insanın acısını ticarileştirmekte, insanlık suçlarını meşrulaştırmakta ve toplumsal hafızayı tahrip etmektedir.
‘Beyaz Toros’, gözaltında kaybetmelerin, faili meçhul cinayetlerin, devlet şiddetinin ve cezasızlığın simgesidir; modanın ya da mizahın konusu yapılamaz.
Bu simgeyi ticari bir ürün haline getirmek; yalnızca geçmişte yaşanan ağır insanlık suçlarını hafife almak değil, aynı zamanda bu suçları ve faillerini meşrulaştırmak anlamına gelmektedir. Bu durum, Türk Ceza Kanunu’nun 215. maddesinde düzenlenen ‘suçu ve suçluyu övme yasağı’ ile de bağdaşmamaktadır.
Bu nedenle İnsan Hakları Derneği olarak:
• Trendyol’u ve ilgili üretici firmayı bu ürünü derhal satıştan kaldırmaya,
• Yakınlarını kaybeden ailelerden ve kamuoyundan açıkça özür dilemeye,
• İnsan hakları ve etik değerlere aykırı içeriklerin satışına karşı etkin denetim mekanizmaları kurmaya çağırıyoruz.”
NE OLMUŞTU?
1990’lı yıllarda Türkiye’de faili meçhul cinayetlerin ve gözaltında kaybedilmelerin simgesi haline gelen beyaz Renault Toros, dijital platformlarda ticari ürün olarak satışa çıkarılmıştı. Ötüken Online tarafından Hepsiburada ve Trendyol’da satışa sunulan tişörtlerde Beyaz Toros görseli ve provokatif sloganlar yer aldı. İnsan Hakları Derneği (İHD), Cumartesi Anneleri ve Van Barosu satışa tepki göstermiş, ürün Trendyol’dan kaldırılmıştı; ancak Hepsiburada’da satış devam etmişti.