İstanbullu Ermeni yazarı, gazeteci ve yayıncı Yervant Odyan, 1915’te Ermenilerin Halep, Musul ve Der Zor’a “zorunlu” sürgün edilme kararını ve ölümle yüz yüze gelmiş hayatta kalanlar arasındaki yerini “Lanetli Yıllar – İstanbul’dan Der Zor’a Sürgün ve Geri Dönüş Hikâyem 1914-1919” adlı eserinde anlattı.
Kitap, 1919’da sürgünden döndükten sonra tefrika halinde yayımlanmış ve günümüzde Türkçeye de çevrilmiş durumda.
Yervant Odyan, 19 Eylül 1869’da İstanbul, Yeniköy’de doğmuş; Osmanlı Ermeni mizah edebiyatının önemli isimlerinden biri olarak kabul edilir.
1915 yılında tutuklanarak Der Zor’a sürgün edilmiş, yoğun zorluklar altında hayatta kalmış ve yıllar sonra bu deneyimlerini kaleme almıştır.
KİTABIN TEMASI VE İÇERİĞİ
Odyan, Ermeni halkının deneyimlediği tehcir sürecini birinci elden tanıklıkla aktarır: açlık, susuzluk, sürgün yolları, ölüm ve kurtuluş hikâyeleri gibi.
Kitapta yer alan nüanslar arasında kurumların tutumu, resmi görevli davranışları, bireysel hayatta kalma çabaları ve toplumsal çöküş vardır.
Eser aynı zamanda bir Edirne-İstanbul perspektifinden başlayıp Suriye çöllerine kadar uzanan coğrafyada yaşananları belgeliyor.
OKUR YORUMLARI VE ELEŞTİRİLER
Platformlardan alınan yorumlara göre okurlar kitabın “Ermeni sürgününü bir Ermeni yazardan öğrenmek” bakımından değerli olduğunu vurguluyor. Bir okur:
“Ermeni halkının çektiği ızdırapları, yaşadıkları felaketleri birinci ağızdan dinlemek… mutlaka okunması gereken bir kitap.”
Eleştirilerde ise bazı okurlar kitabın dilinin zaman zaman yorucu olabildiğini, çok detaylı tarihselleştirme nedeniyle okumada ağır ilerlediğini belirtiyor. (örn: “Tüyler ürpertici gerilimi hiç eksik olmayan…” yorumunda da bu ton var)
NEDEN OKUNMALI?
Tarihsel bir dönemi, birinci elden ve tanıklıktan öğrenmek açısından özgün bir kaynak.
Ermeni sürgünü, Osmanlı dönemi toplumsal değişim ve göç dinamikleri üzerine çarpıcı bir anlatı sunuyor
Hem edebi hem tarihsel yönüyle değerlendirildiğinde Türkiye’de benzer anlatıların azlığı açısından önemli.
Kitabı satın almak için tıklayınız.
