ABD’nin arabuluculuğunda Şam yönetimi ile Suriye Demokratik Güçleri (SDG) arasında yürütülen görüşmeler yeniden hız kazandı.
10 Mart Mutabakatı'nda yer alan taahhütlerin yerine getirilmesi için yıl sonunun hedeflenmiş olması entegrasyon sürecini kritik bir eşik haline getirirken, Washington merkezli Orta Doğu Enstitüsü’nün (MEI) Suriye Programı Direktörü Charles Lister, masadaki anlaşmanın içeriği ve sürecin geleceğine dair dikkat çekici değerlendirmelerde bulundu.
ENTEGRASYON PAKETİNDE HANGİ BAŞLIKLAR YER ALIYOR?
Lister’ın aktardığına göre Şam yönetimi, SDG’ye askeri, siyasi ve ekonomik boyutları olan kapsamlı bir entegrasyon paketi sundu.
Buna göre önerilen anlaşmanın ayrıntıları henüz kamuoyuna açıklanmamış olsa da, anlaşmada "3 Ordu Tümeni, İçişleri Bakanlığı entegrasyonu (Asayiş, YPJ), Kürtlerin tam medeni hakları/eşitliği, Kürtçenin ulusal dil olarak kabul edilmesi, yerinden edilmiş kişilerin geri dönüşü, doğrudan yabancı yatırımların ve gelirlerin orantılı olarak yeniden yönlendirilmesi ve bakanlık/Savunma Bakanlığı/İçişleri Bakanlığı rolleri" masada bulunuyor.
Ayrıca savunma ve içişleri başta olmak üzere üst düzey devlet pozisyonlarında Kürtlerin temsili de teklif edilen başlıklar arasında yer alıyor.
"SDG HENÜZ SOMUT ADIM ATMADI"
Ancak Lister’a göre aylar süren görüşmelere rağmen SDG sahada somut bir adım atmış değil.
Bu durumun gerilimi artırdığını vurgulayan Lister, Şam yönetiminin 31 Aralık itibarıyla çerçeve anlaşmayı geçersiz saymaya hazırlandığını, ABD’nin ise 2025 başından bu yana SDG üzerinde “dağılma ve entegrasyon” yönünde baskıyı artırdığını belirtiyor.
Lister, “Önümüzdeki haftalar hayati önemde. Aksi halde daha fazla baskı ve Plan B gündeme gelecek” uyarısında bulunurken, ABD’nin önceliklerini de "2025’in başından bu yana ABD yönetiminin (Savunma Bakanlığı, Dışişleri Bakanlığı ve Beyaz Saray) SDG’ye yönelik politikası, dağılma ve entegrasyonu zorlamak yönünde şekilleniyor. ABD’ye göre gelecek, uluslararası alanda tanınan, egemen Suriye devletiyle birlikte; uluslararası statüsü olmayan bir devlet dışı hareketle değil" olarak özetliyor.
FWIW, the details of the proposed deal isn’t public — but it includes x3 Army Divisions, MOI integration (Asayish, YPJ), full Kurdish civic rights/equality, Kurdish as national language, return of displaced, proportional redirection of FDI & revenues, & ministerial/MOD/MOI roles. https://t.co/PuMOudBAlf
— Charles Lister (@Charles_Lister) December 12, 2025
10 MART MUTABAKATI
SDG Genel Komutanı Mazlum Abdi ile Suriye geçici Cumhurbaşkanı Ahmed el Şara, 10 Mart’ta bir araya gelmiş ve 8 maddelik bir mutabakat imzalamıştı.
Mutabakat maddeleri şöyle:
1- Tüm Suriyelilerin siyasi süreçte temsil edilme ve devlet kurumlarına katılım hakkı, dini ve etnik kökenlerinden bağımsız olarak liyakat esasına göre güvence altına alınacaktır.
2- Kürt toplumu, Suriye devletinin asli bir unsuru olarak kabul edilecek ve vatandaşlık hakları ile anayasal hakları güvence altına alınacaktır.
3- Suriye topraklarının tamamında ateşkes sağlanacaktır.
4- Kuzey ve Doğu Suriye’deki tüm sivil ve askeri kurumlar, Suriye devleti yönetimi çerçevesinde entegre edilecek; sınır kapıları, havaalanları ve petrol ile gaz sahaları devlet kontrolüne alınacaktır.
5- Tüm Suriyeli mültecilerin kendi şehir ve köylerine geri dönüşü güvence altına alınacak ve korunmaları Suriye devleti tarafından sağlanacaktır.
6- Suriye devleti, Esad rejiminin kalıntılarıyla ve ülkenin güvenliği ile birliğini tehdit eden unsurlarla mücadelede desteklenecektir.
7- Bölünmeye yönelik çağrılar, nefret söylemi ve toplumdaki ayrışmayı körükleyen girişimler reddedilecektir.
8- Uygulama komisyonları, anlaşmanın yıl sonuna kadar tamamen hayata geçirilmesi için çalışmalar yürütecektir.
