Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), Türkiye’nin eski milletvekili Aysel Tuğluk’un tutukluluğu nedeniyle Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) 5/1, 5/3, 10 ve 18. maddelerini ihlal ettiğine hükmetti.
Karar, yalnızca Tuğluk’un değil, düşüncesi, kimliği ve sözü nedeniyle cezalandırılan herkes için “adalet çağrısı” olarak değerlendiriliyor.
5/1 ve 5/3 Maddeleri İhlali:
Mahkeme, Tuğluk’un tutukluluğunun “makul şüpheye” dayanmadığını belirtti. Yerel mahkemelerin, “suçun niteliği”, “delil durumu” ve “kaçma riski” gibi soyut gerekçelerle, bireyselleştirilmiş değerlendirme yapmadan tutuklama kararı verdiği vurgulandı.
10. Madde (İfade Özgürlüğü) İhlali:
Tuğluk’un Demokratik Toplum Kongresi (DTK) kapsamındaki konuşmaları ve faaliyetleri, ifade özgürlüğü çerçevesinde değerlendirilmeliydi. Mahkeme, yaklaşık 15 ay süren tutukluluğun ifade özgürlüğünün açık bir ihlali olduğunu belirtti.
18. Madde (Siyasi Amaçlı Tutuklama) İhlali:
AİHM, Tuğluk’un tutuklanmasının siyasi muhalefeti bastırmak ve demokratik çoğulculuğu sınırlamak amacı taşıdığını tespit etti. OHAL dönemindeki derogasyonun bu ihlalleri haklı çıkaramayacağı vurgulandı. Bu karar Türkiye’nin, AİHS’in en nadir ve ağır ihlallerinden biri olan Madde 18’den sorumlu bulunduğu anlamına geliyor.
TAZMİNAT VE GİDERLER
Mahkeme, Tuğluk’a 16.000 Avro manevi tazminat ve 1.500 Avro yargılama gideri ödenmesine karar verdi.
AİHM, Tuğluk’un 2018’de “silahlı örgüt üyeliği” suçundan aldığı 10 yıllık hapis cezasının temyizle kesinleştiğini hatırlatarak, tutukluluğun siyasi amaçlarla yürütüldüğünü ve demokratik tartışma ortamını baskıladığını vurguladı.
Karar, Kürt sorununda ayrımcılık ve hukuksuzluğun simgesi haline gelen Tuğluk’un mücadelesini yeniden gündeme taşıdı. Sosyal medyada Meral Danış Beştaş ve birçok siyasetçi de kararı paylaşarak, “Geç gelen adaletin çalınan yılları geri getirmeyeceğini” vurguladı.
Tuğluk kararı sadece bireysel bir hak ihlali meselesi değil; Türkiye’de ifade özgürlüğü, siyasi çoğulculuk ve adalet mekanizmasının etkinliği açısından da kritik bir sınav olarak görülüyor.
