Deli dana hastalığı, tıbbi adıyla Bovine Spongiform Encephalopathy (BSE), sığırların merkezi sinir sistemini etkileyen ölümcül ve bulaşıcı bir nörolojik hastalıktır. Hastalık ilk olarak 1980’li yıllarda İngiltere’de ortaya çıkmış ve daha sonra dünyanın birçok bölgesine yayılmıştır.
İnsanlara geçtiğinde ise “Variant Creutzfeldt-Jakob hastalığı (vCJD)” olarak adlandırılır. Bu hastalık, beyin dokusunun süngerimsi bir hale gelmesine neden olur ve tedavisi bulunmamaktadır.
DELİ DANA VİRÜSÜ NASIL BULAŞIR?
Deli dana hastalığı bakteri veya virüsle değil, “prion” adı verilen anormal proteinlerle bulaşır. Bu prionlar, yüksek ısıya ve kimyasallara karşı dayanıklıdır.
Bulaşma yolları:
İnsanlara, hastalıklı sığırların beyin, omurilik veya sinir dokularını içeren etlerinin tüketilmesiyle geçebilir.
Sığırlar arasında ise, geçmişte yaygın olarak kullanılan hayvansal yemlerin (başka sığırların kalıntılarını içeren yemler) tüketimiyle bulaşmıştır.
İnsandan insana doğrudan bulaşma saptanmamıştır; ancak kan nakli gibi tıbbi yollarla bulaşma riski olduğu bildirilmektedir.
DELİ DANA HASTALIĞININ BELİRTİLERİ
Hastalığın kuluçka süresi oldukça uzundur (yıllar sürebilir). Belirtiler ortaya çıktığında ilerleyici bir seyir izler:
Hafıza kaybı, kişilik değişiklikleri
Kaslarda sertlik ve istemsiz hareketler
Yürüme ve denge bozuklukları
Görme kaybı
Konuşma güçlüğü
İleri aşamada koma ve ölüm
DELİ DANA HASTALIĞI ÖLÜMCÜL MÜ?
Ne yazık ki evet. Hem hayvanlarda hem insanlarda hastalık daima ölümle sonuçlanır.
İnsanlarda görülen variant Creutzfeldt-Jakob hastalığı (vCJD) tanısı konduktan sonra yaşam süresi genellikle 1 yılın altındadır.
Şu anda etkili bir tedavi veya aşı bulunmamaktadır.
KORUNMA YOLLARI
Deli dana hastalığından korunmak için:
Et tüketiminde güvenilir kaynaklardan alınmış ürünleri tercih edin.
Sığır beyninden, omuriliğinden veya sinir dokularından elde edilen ürünleri tüketmeyin.
Ülkelerin gıda güvenliği ve veteriner kontrol sistemlerine güvenin.
Yetkili kurumlar tarafından ithalatı yasaklanmış riskli ürünlerden uzak durun.
DELİ DANA VİRÜSÜ NEDEN HÂLÂ TEHDİT?
Bugün sıkı gıda güvenliği önlemleri sayesinde risk oldukça azalmıştır; ancak BSE tamamen ortadan kalkmış değildir.
Uzmanlar, hayvansal yem zincirinin denetimi ve uluslararası ticaretin sıkı kontrolü gerektiğini vurgulamaktadır.
Deli dana virüsü nadir görülse de ölümcül, tedavisi olmayan bir hastalıktır. Et tüketiminde bilinçli tercihler yapmak, hâlâ en güçlü korunma yöntemidir.